ÖN İNCELEME DURUŞMASI YAPILMADAN
GÖREVSİZLİK
KARARI VERİLEMEZ
I.
GİRİŞ:
Bu
makalemizde yeni HMK’ya göre duruşma yapılmadan görevsizlik
kararı verilip verilemeyeceğini tartışacağız.
II.
GÖREV NEDİR?
Görev
kanunen mahkemenin gidermekle yükümlü olduğu dava ve işlerin
bütünüdür. Bu nedenle de HMK m. 1 uyarınca kamu düzenine
ilişkindir. Kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle de bir
mahkemenin görevli olup olmadığını yargılamanın her aşamasında
kendiliğinden değerlendirmesi zorunludur.
III.
GÖREV DAVA ŞARTIDIR:
Yeni HMK m. 114’e göre görev dava şartıdır. Dava şartları mahkemenin görevli olması bu maddede açıkça sayılmıştır. Dolayısıyla dava şartının varlığının araştırılması yargılamanın en başından itibaren hakimin görevidir. Ancak bu araştırmanın davanın başında yapıldığı ve davanın mahkemenin görevine girmediğinin anlaşıldığı durumlarda dosya üzerinden görevsizlik kararı verilebilecek midir? Bu makalemizin konusunu bu soru oluşturmaktadır.
IV.
ÖN İNCELEME DURUŞMASINDA DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ:
6100
sayılı HMK m. 138 ön inceleme duruşmasında mahkemenin öncelikle
dava şartları ve ilk itirazlar hakkında karar vereceğini ve
gerekirse tarafları bu konuda dinleyeceğini belirtmektedir. Ön
incelemede öncelikle karar verilecek olan konuların başında dava
şartı geldiğine ve görev de bir dava şartı olduğuna göre
görev konusu ön inceleme duruşmasında incelenmek ve ön inceleme
duruşmasında karara bağlanmak zorundadır.
Ön
inceleme duruşmasında dava şartları ve buna bağlı olarak da
mahkemenin görevli olup olmadığı noktasında tarafların
dinlenilmeleri ve beyanlarının alınması aynı zamanda yeni HMK m.
27’de düzenlenmiş olan hukuki dinlenilme hakkının da bir
parçasıdır. Çünkü mahkeme görevli olmadığı düşüncesinde
olsa bile tarafların mahkemenin görevli olduğu noktasında ileri
sürecek hukuki tezleri bulunabilir. Bu tezler hakimin görevsizlik
konusundaki görüşünü değiştirecek nitelikte de olabilir. Bu
nedenle hukuki dinlenilme hakkının korunması açısından da görev
konusunun değerlendirilmesinin ön inceleme duruşmasında taraflar
hazırken yapılması yasa koyucu tarafından zorunlu hale
getirilmiştir.
V.
ÖN İNCELEME DURUŞMASI YAPILMADAN
GÖREVSİZLİK KARARI VERİLEMEZ:
Açılmış yeni bir davanın görev noktasından değerlendirilmesi
ve bu konuda karar verilmesi yasal zorunluluk olarak ve hukuki
dinlenilme hakkının uzantısı olarak en erken ön inceleme
duruşmasında yapılmak zorundadır. Bu gerekçelerle ön inceleme
duruşması yapılmadan görevsizlik kararı verilmesi HMK’nın 1,
20, 27 ve 138’inci maddelerine açıkça aykırılık
oluşturacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder