TAŞINMAZ ÜZERİNDE DANIŞIKLI İNTİFA HAKKI KURULARAK PAYDAŞLIĞIN GİDERİLMESİNİN ENGELLENMESİ

TAŞINMAZ ÜZERİNDE DANIŞIKLI İNTİFA HAKKI KURULARAK

 PAYDAŞLIĞIN GİDERİLMESİNİN ENGELLENMESİ

I. GİRİŞ:

Paylı mülkiyetin geçerli olduğu taşınmazlarda paydaşlardan biri taşınmazın paydaşlığın giderilmesi (izale - i şuyu) davası ile satışını önleme ya da söz konusu dava neticesinde taşınmaza alıcı çıkmasını önleyerek satışın ucuza gerçekleşmesini sağlamak için taşınmaz üzerinde bir başkası lehine intifa hakkı kurmaktadır. Bu makalemizde taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurularak paydaşlığın giderilmesinin engellenmesine yönelik danışıklı işlemler ve bunlara ilişkin olarak açılacak davaları ele alacağız.

II. MUVAZAA (DANIŞIKLI İŞLEM) NEDİR? :

Tarafların isteyerek ve bilerek iradeleri ile beyanları arasında meydana getirdikleri uygunsuzluğa muvazaa denir. Tarafların irade ve beyanları aralarında isteyerek uygunsuzluk yaratmalarındaki amaç üçüncü kişileri yanıltmaktır. Yeni Türk Medeni Kanunu’nda “muvazaa” kavramının yerini aynı anlama gelen “danışıklı işlem” almıştır.

III. İNTİFA HAKKI NEDİR?

İntifa hakkı; hak sahibine taşınmazı kullanma ve semerelerinden yararlanma yetkisi veren sınırlı ayni haktır. İntifa hakkının kurulduğu bir taşınmazda intifa hakkı sahibi taşınmaz üzerindeki yararlanma hakkını elinde tutar. Taşınmaz eğer tarım arazisi ile gelirini alabilir. Bir bina varsa binadan kendi işi için ya da ihtiyaçları için yararlanabilir. Hukuken, intifa hakkı sahibi taşınmazın zilyetliğini üzerine almış olur. İntifa hakkı tapu siciline yapılacak bir tescil işlemi ile kazanıldığı için bu tescil işlemi kaldırılmadığı sürece varlığını devam ettirir.

IV. İNTİFA HAKKININ PAYDAŞLIKLA İLİŞKİSİ:

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m. 700’e göre;

“Bir paydaşın kendi payı üzerinde intifa hakkı kurması hâlinde, diğer paydaşlardan biri intifa hakkının kurulduğunun kendisine tebliğinden başlayarak üç ay içinde paylaşma isteminde bulunursa; satış yoluyla paylaşmada intifa hakkı, buna ilişkin paya düşecek bedel üzerinde devam eder.”

Paydaşlığın mahkemece giderilmesine karar verilmesi halinde intifa hakkı kurulan pay üzerinde intifa hakkı devam edeceği için payı satın alacak kişi intifa hakkı nedeniyle taşınmazı satın alma ihtiyacına göre kullanamayabilir ya da intifa hakkının varlığı nedeniyle satın almaktan vazgeçebilir. Bu nedenle intifa hakkının varlığı taşınmazı satın almak isteyenler açısından önemli bir vazgeçme nedeni haline gelmektedir. Kendi payına intifa hakkı kuran paydaş böylelikle taşınmazın paydaşlığın giderilmesi davasında satışını engellemekte ya da intifa hakkının varlığı nedeniyle taşınmaza alıcı çıkmaması nedeniyle taşınmazı ihalede kendisi satın alabilmektedir. Satın aldıktan sonra da danışıklı olarak koydurulan intifa hakkı kaldırılmakta ve böylece diğer paydaşlar zarara uğratılmaktadır.

V. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NA GÖRE GÖREVLİ MAHKEME:

Danışıklı intifa hakkı kurulmasına yönelik açılacak davada görevli mahkeme Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 2/I’de yer alan “Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir” hükmüne göre asliye hukuk mahkemeleridir. Çünkü bu tür davalar mal varlığı hukukundan doğan davalar olduğundan dava konusu hakkın değerine göre görevli mahkeme belirlenmektedir.

VI. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NA GÖRE YETKİLİ MAHKEME:

Danışıklı intifa hakkı kurulmasına yönelik açılacak davada davanın konusunu oluşturan mal varlığı değeri eğer tapulu taşınmaz ise; HMK m. 12/I’e göre “Taşınmaz üzerindeki ayni hakka ilişkin veya ayni hak sahipliğinde değişikliğe yol açabilecek davalar ile taşınmazın zilyetliğine yahut alıkoyma hakkına ilişkin davalarda, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir.”

İntifa hakkı, otomobil, tarım aletleri gibi taşınır mallara da konulabilmektedir.

VII. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NA GÖRE YARGILAMA YÖNTEMİ:

Danışıklı intifa hakkı kurulmasına yönelik açılacak davalar HMK m. 118 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olan yazılı yargılama yöntemine tabidir.

VIII. DAVANIN ESASI:

Danışıklı intifa hakkı kurulmasına yönelik açılacak davada davacı, davalı paydaşın yaptığı intifa hakkı kurulması işleminin intifa hakkı sahibi ile aralarında ki görünürdeki işlem olduğunu ispatlayacaktır. Tarafların asıl amacının ise açılacak paydaşlığın giderilmesi davasında taşınmaza intifa hakkının varlığı nedeniyle alıcıların itibar etmesinin engellenerek taşınmazın satış değerini düşürmek ve yapılacak ihalede taşınmazı satın almaya çalışmak olduğunun ispatlanması gerekmektedir.

Davacı intifa hakkının danışıklı olarak kurulduğunun tespiti ile tapudaki intifa hakkının kaldırılmasını talep edecektir.

IX. DAVA AÇMA HAKKI OLANLAR:

Diğer paydaşların tamamı dava açma hakkına sahiptir. Çünkü kurulan intifa hakkı doğrudan onların paydaşlığın giderilmesini isteme haklarına zarar vermektedir.

X. DAVA AÇMA ZAMANI, ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER:

Danışıklı intifa hakkı kurulması mutlak muvazaa olarak kabul edildiği için hak düşürücü süre ya da zamanaşımı süresi yoktur.

XI. DAVALILAR:

Davada kendi payı üzerinde intifa hakkı kuran paydaş ve intifa hakkı sahibi davalı olarak gösterilecektir.

XII. DELİLLER:

Danışıklı intifa hakkı kurulması mutlak muvazaa olarak kabul edildiği için her tür delile başvurulabilir. Uyuşmazlığın özelliğine göre tapu kayıtları, banka hesapları, kadastro tutanakları, vergi makbuzları, elektrik, su, doğalgaz makbuzları, mektup ve benzeri yazışmalar, tanık, bilirkişi incelemesi, keşif ve bunlara benzer başkaca deliller gösterilebilir.