FUTBOLCULARIN KULÜPLERDEN OLAN ALACAKLARININ
DAVA YOLUYLA TAHSİLİ
I. GİRİŞ:
TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun son yapılan yasa değişikliği ve TFF statüsünde yapılan değişiklikle işlevsiz hale gelmesinden sonra futbolcuların kulüplerden olan alacaklarının tahsili ancak yargısal yollardan sağlanır hale geldi. Yürürlükteki temel kanunlarımız çerçevesinde futbolcuların alacaklarının tahsili hukuk mahkemelerinde dava yoluyla ya da icra takibi başlatılarak mümkündür. Bu makalemizde alacakların tahsilinin dava yoluyla nasıl yapılacağı konusu üzerinde durduk.
II. ALACAĞIN MİKTARININ BELİRLENMESİ:
Futbolcuların kulüplerle yaptıkları sözleşmelerde belirlenen alacak kalemleri aşağıdaki gibidir.
Asgari ücret,
Garanti ücret,
Peşinat,
Maç başı ücreti,
Prim
Asgari ücret diğer alacak kalemlerinden bağımsız olarak belirlenmiş olabileceği gibi maç başı ücreti içinde de kararlaştırılmış olabilir. Eğer maç başı ücreti içinde kararlaştırılmışsa maç başı ücretine hak kazanıldığı aylarda asgari ücret alacağı doğmaz. Ancak maç başı ödemesi yapılmasını gerektirecek şekilde futbolcu kadroda yer almamışsa asgari ücret ödemesi yapılır.
Garanti ücret ve peşinat olarak belirlenen ücret çoğu zaman belirli vadeler halinde taksitlendirilmiş olabileceği gibi karşılığında bono ya da çek verilmiş de olabilir. Kambiyo senetlerine mahsus icra takibi yolunu başka bir makalede açıklayacağız.
Maç başı ücretleri ise futbolcunun kadroda olması ve maçta oynaması durumlarına göre orantılı olarak belirlenmektedir. Örneğin maç başı ücreti olarak 1.000,00 TL belirlenmişse maç başı ücretinin ödenme oranları şu şekilde olabilir:
Futbolcu;
İlk on bir de sahaya çıkarsa %100’ü,
Sonradan oyuna girerse %75’i,
Kadroda olup oyuna girmezse %50’si,
Sakatlık durumunda ilk on sekiz kişilik kadroya girilememesi durumunda %25’i ödenecektir.
Primlerin ödenmesi ise galibiyete, kupa maçlarında tur atlanılmasına, şampiyonluğu ya da başkaca başarıya bağlı olan alacak kalemleridir.
Gerek maç başı ücretlerinin gerekse diğer alacak kalemlerinin net mi yoksa bürüt mü olduğu futbolcunun alacaklarının hesabında önem taşır. Alacak miktarı tam anlamıyla belirlenmeden hukuki yola başvurulmamalıdır.
III. ALACAĞIN MUACCEL HALE GELMESİ:
Sözleşmeden kaynaklanan futbolcu alacakları için dava açılabilmesi için alacağın muaccel olması yani ödeme gününün gelmiş olması gerekir. Yukarıda belirttiğimiz alacak kalemlerinin aşağıdaki şekilde vadeleri geldiğinde muaccel hale gelirler.
Asgari ücret; her aybaşında,
Garanti ücret ve peşinat; sözleşmede ödenmesi kararlaştırılan tarihte,
Maç başı ücreti; futbolcunun kadroda olduğu ya da oyuna girdiği her müsabakanın bitim tarihinde,
Prim; verilmesi başarı şartına bağlanmış sportif olayın gerçekleştiği tarihte muaccel hale gelir.
Bu alacakların muaccel hale gelebilmesi için 818 sayılı Borçlar Kanunu m. 101’e göre ya sözleşmede belirli bir tarihin belirlenmiş olması ya da alacaklı tarafından borçlunun ihtar edilmiş olması gerekmektedir. Yukarıda belirttiğimiz alacak kalemlerinden asgari ücret, garanti ücret ve peşinat alacaklarının ödeme tarihleri sözleşmede belirgin olsa da maç başı ücretlerinin ve primlerin sözleşmede belirgin olası mümkün değildir. Bu sebeple borçlu kulübe alacağın vadesinin gelmesinden hemen sonra ihtarname çekilerek vadesi gelen borcu ödemesi ihtarının yapılması bundan sonra dava açılması gerekmektedir.
IV. DAVA YOLUYLA ALACAĞIN TAHSİLİ:
Yukarıda belirttiğimiz alacak kalemlerinin ve alacağın miktarının belirlenmesinden sonra doğrudan alacak davası açılması yoluna aşağıdaki hükümler çerçevesinde gidilir.
V. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NA GÖRE GÖREVLİ MAHKEME:
Futbolcuların kulüplerle sözleşme yapıyor olmalarından dolayı açılacak dava iş mahkemelerinin görevine girmez. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 4. maddesinin (g) bendine göre sporcular hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. Bu sebeple görevli mahkeme Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 2/I’de yer alan “Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir” hükmüne göre asliye hukuk mahkemeleridir.
VI. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NA GÖRE YETKİLİ MAHKEME:
HMK m. 6/I’e göre genel yetkili mahkeme davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Yerleşim yeri ise 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre belirlenir. Bu hükme göre görevli mahkeme davalı kulübün yerleşim yeri mahkemesidir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık sözleşmeden kaynaklandığı için HMK m. 10’da yer alan sözleşmeden doğan davalarla ilgili yetki hükmüne dayanarak da yetkili mahkeme belirlenebilir. HMK m. 10 hükmüne göre sözleşmeden doğan davalar, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabilir.
Her iki yetki maddesi de davayı açacak tarafa seçimlik hak vermekte olup birinin tercih edilmesi yeterlidir.
VII. DAVANIN ESASI HAKKINDAKİ TALEP KONULARI:
Dava dilekçesinde alacaklı futbolcu yukarıda belirttiğimiz alacak kalemlerinden hangilerini tahsil edememişse bunların tarafına ödenmesine karar verilmesini talep edecektir. İhtarname çekmişse eğer ihtarname tarihinden itibaren ihtarname çekmemişse de dava tarihinden itibaren alacakları için faiz isteme hakkına da sahiptir. Kulübün davacı futbolcuya yapılan ödemeleri gösterir belgeleri dava dosyasına sunma olasılığına göre dava değeri alacak kalemleri doğru hesaplanıp belirlenmelidir. Alacağın miktarının ne kadar olduğunun ve ödenmediğinin ispatı için aşağıdaki belgeler dava dosyasına mutlaka konulmalıdır.
Taraflar arasında yapılan ve Türkiye Futbol Federasyonu’na gönderilen tip sözleşmenin bir örneği,
Eğer varsa taraflar arasında yapılan özel sözleşmenin bir örneği,
Futbolcunun oynadığı maçları gösterir maç başı dökümü,
Asgari ücret maaş bordrosu,
Alacakları banka hesabına yatırılmaktaysa ödenen alacaklarının banka hesabına yatırıldığını gösterir hesap özeti,
Yukarıda belirttiğimiz belgelerden tip sözleşme eğer futbolcunun elinde yoksa Türkiye Futbol Federasyonu’ndan getirtilebilir. Maç başı dökümüne ise futbolcunun lisans numarası ile TFF’nun internet sitesinden ulaşılabilir. Asgari ücret maaş dökümü ise SGK’dan istenebilir.
VIII. HESAP UZMANI BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ:
Davacı futbolcu bilirkişi incelemesini de dava dilekçesinde talep etmelidir. Ancak talep edilecek bilirkişi incelemesi davalı kulübün sunacağı belgelere göre iki farklı şekilde istenebilir. Öncelikle dava dilekçesinde belirtilen alacak miktarının hesabının yapılması için bilirkişi incelemesi istenmesi gerekmektedir. Bu inceleme de bilirkişi dava dilekçesi ve sunulan delillere göre davacı futbolcunun alacak kalemlerinin hesabını yapacaktır. Bu bilirkişi incelemesine tarafların itiraz hakları vardır. Yeni yürürlüğe giren HMK’ya göre bilirkişi incelemesinin dava dilekçesinde açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
IX. SAHTECİLİK İDDİASI ÜZERİNE GRAFOLOJİK BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ:
HMK m. 211’e göre “ Bir belgenin sahteliğinin iddia edilmesi durumunda, bu hususta karşı tarafın açıklamaları da dikkate alınarak, aşağıdaki sıra ile inceleme yapılarak öncelikle karar verilir:
a) Hâkim, yazı veya imzayı inkâr eden tarafı isticvap ettikten sonra bir kanaat edinememişse, huzurda bu kişiye yazı yazdırıp imza attırmak suretiyle elde ettiği belge ve diğer delilleri değerlendirir. Hâkim, sahtelik konusunda başka bir incelemeye gerek duymadan karar verebilecek durumda ise gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle, senedin sahteliği hakkında bir karar verir. İsticvap için mahkemeye davet edilen taraf, belirtilen günde hazır bulunmadığı takdirde, inkâr etmiş olduğu belgedeki yazı veya imzayı ikrar etmiş sayılır; bu husus kendisine çıkartılacak davetiyede ayrıca ihtar edilir.
b) (a) bendi hükmüne göre yaptığı incelemeye rağmen, hâkimde sahtelik konusunda kesin bir kanaat oluşmamışsa, bilirkişi incelemesine karar verir. Bilirkişi incelemesinden önce, mevcutsa, o tarafa ait olan karşılaştırma yapmaya elverişli yazı ve imzalar, ilgili yerlerden getirtilir. Bilirkişi, bu yazı ve imzalarla, o mahkemede elde edilen yazı ve imzaları esas alarak inceleme yapar. Bilirkişi, inceleme için gerekli görürse, kendi huzurunda tarafın yeniden yazı yazması veya imza atmasını mahkemeden talep edebilir.”
HMK m. 211’de belirtilen bilirkişi incelemesi davalı kulübün sunacağı ödeme belgeleri üzerinde ekleme, oynama ya da düzeltme gibi bir takım sahtecilik sayılabilecek müdahaleler yapılmış olmasına karşın söz konusu belge üzerinde yaptırılacak grafolojik incelemedir. Eğer kulübün sunduğu ödeme belgelerinde bu tür müdahaleler varsa öncelikle grafolojik inceleme yaptırılarak belgenin sahte olup olmadığı tespit edilmelidir. Bu tespit yapıldıktan sonra hesap uzmanı bilirkişi incelemesine geçilmelidir. Eğer sahtecilik iddiası olan belge sahte ise alacağın hesabında dikkate alınmaz. HMK m. 211’de düzenlenmiş olan bilirkişi incelemesini hâkim kendisi gerek görürse de tarafların talebi olmadan yaptırabilir.
Futbolcu kulüp uyuşmazlıklarında çoğu zaman futbolculara yapılan ödemelerin karşılığında bir belge alınmamakta ve bu sebeple kulüp yöneticileri ya da çalışanları kulüp aleyhine açılan davalarda sahte belge üretme yoluna gitmektedirler. Bu nedenle davalı kulübün dosyaya sunduğu belgelerin asıllarının dava dosyasına getirtilmesi uyuşmazlığın giderilmesi için zorunludur. Bu zorunluluk HMK m. 216’da açıkça belirtilmekle beraber HMK m. 220’ye göre de belge aslının mahkemeye verilmemesi durumunda mahkeme söz konusu belge hakkında diğer tarafın beyanını kabul etme hakkına da sahiptir. Bu sebeple sahte olduğu bilinen belgelerin delil olarak mahkemeye sunulması o belgeye dayanan tarafın aleyhine sonuç doğurabilir.
Futbolcu kulüp uyuşmazlıklarında taraflar Türkiye Futbol Federasyonu’na gönderilen tek tip sözleşmelerin dışında özel sözleşmelere de rastlanmaktadır. Bu özel sözleşmelerde yer alan imza ya da ibarelerin de sahteliği her iki tarafça ileri sürülebilmektedir. Davalı kulübün futbolcunun dayandığı sözleşmenin sahteliğini ileri sürme ve grafolojik bilirkişi incelemesi isteme hakkı bulunmaktadır.
X. YARGILAMA MASRAFLARI:
Alacak davalarında yapılacak yargılama giderleri 492 sayılı Harçlar Kanunu ve buna bağlı olarak çıkartılan Genel Tebliğ (1) sayılı tarife, Adalet Bakanlığı tarafından çıkartılan Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tanık Ücret Tarifesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi ve Adalet Bakanlığı’nın onayından geçtikten sonra her yıl yenilenen Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir.
Yukarıda belirttiğimiz hukuki düzenlemelere göre yargı masrafları 2011 yılı rakamlarına göre sırasıyla şu şekilde alınır.
Dava açılırken alınan masraf ve gider avansı miktarları aşağıdaki gibidir.
18,40 TL Asliye Hukuk Mahkemesi başvurma harcı, (492 sayılı Harçlar Kanunu Genel Tebliği (1) sayılı tarife)
Dava değerinin binde 59,4’ün ¼’ü tutarında nispi harç, (492 sayılı Harçlar Kanunu Genel Tebliği (1) sayılı tarife)
Eğer davacı avukat ile temsil ediliyorsa her bir vekâlet için 2,90 TL vekâlet harcı, (492 sayılı Harçlar Kanunu Genel Tebliği (1) sayılı tarife)
Taraf sayısının beş katı tutarında tebligat gideri, (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi)
Dava dilekçesinde tanık deliline dayanılmış ve tanık sayısı belirlenmiş ise tanık sayısınca 15,00 ile 30,00 TL arası tanık asgari ücreti ve tebligat gideri; tanık sayısı belirtilmemiş ise en az üç tanık asgari ücreti ve tebligat gideri, (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tanık Ücret Tarifesi ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi)
Her bir bilirkişi için Asliye Hukuk Mahkemeleri için belirlenmiş olan 250,00 TL bilirkişi ücreti, (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi)
Diğer iş ve işlemler için 50 TL (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi)
Dava sonuçlandığında alınan masraf miktarları aşağıdaki gibidir.
Dava sonuçlandığında dava açılırken ¼’ü alınan nispi harç tamamlatılır.
Bunların dışında eğer taraflar avukat ile temsil edilmişse avukatlık asgari ücret tarifesine göre hükmedilecek avukatlık ücreti davayı kazanan ve kendisini avukat ile temsil ettiren tarafa verilir. (HMK m. 330 ve Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Ücret Tarifesi)
Kararın Yargıtay’a temyiz edilmesi halinde alınacak masraf miktarları aşağıdaki gibidir.
79.50 TL temyiz harcı ve dava açılırken yatırılmış gider avansı içinden karşılanamıyorsa eğer ayrıca posta ve tebligat masrafı alınır. (492 sayılı Harçlar Kanunu Genel Tebliği (1) sayılı tarife)
Yargılama sonunda davayı kaybeden taraf yargılama masraflarını karşılamaya mahkûm edilir. Ancak bunun için davacının da davalının da dilekçelerinde bunu açıkça belirtmiş olmaları gerekir. Gider avansından artan olursa davacıya iade edilir.
XI. MAHKEME KARARININ İLAMLI İCRASI:
Mahkeme futbolcunun talep ettiği alacağının tamamının ya da bir kısmının ödenmesine hükmettikten sonra karar davalı tarafından temyiz edilse bile İİK m. 32 hükmüne göre davalı borçlu kulüp aleyhinde ilamlı icra takibi başlatılabilir. Bu icra takibinde davalı kulüp aleyhinde haciz yolu istenebileceği gibi kulübün şirket statüsünde olması halinde iflası da istenebilir.
Borçlu kulüp aşağıda incelemesini yaptığımız icranın geri bırakılması kararı almaz ya da alsa bile Yargıtay mahkeme kararını onar ve karar kesinleşirse borçlu kulübün mal varlığına karşı haciz işlemleri başlatılabilir. Kulübün bankalardaki hesaplarına, Türkiye Futbol Federasyonu nezdindeki, şans oyunları çekilişlerindeki alacaklarına haciz konularak alacak tahsil edilebilir.
XII. YARGITAY’DAN ALINACAK İCRANIN GERİ BIRAKILMASI KARARI:
Davalı kulüp mahkeme kararının ilamlı icra yoluyla tarafına icra işlemi başlatılması üzerine eğer Yargıtay’a temyiz başvurusunu yapmış ise İİK m. 36’da öngörülen teminatı icra dosyasına yatırması durumunda icra müdürlüğünden uygun bir süre alarak kararın temyiz incelemesini yapmakta olan Yargıtay’a temyiz incelemesi sonuçlanıncaya kadar icranın geri bırakılması talebinde bulunabilir. Yargıtay bu talebi kabul ederse temyiz incelemesi sonuçlanıncaya kadar icra takibi durur. Yargıtay hükmün onanmasına karar verirse alacaklının istemi üzerine başkaca işleme gerek kalmaksızın teminata konu olan para alacaklıya ödenir. Teminat alacağı karşılamaya yetmiyorsa icra takibi bakiye borç için devam eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder