BOŞANMA DAVALARINDA MANEVİ TAZMİNATA HÜKMEDİLEN DURUMLAR

BOŞANMA DAVALARINDA

MANEVİ TAZMİNATA HÜKMEDİLEN DURUMLAR

I. GİRİŞ:

Her boşanma davası kendi içinde manevi ızdırap barındırır. Bu nedenle açılan boşanma davalarının büyük kısmında taraflar birbirlerinden manevi tazminat talep ederler. Bu makalemizde boşanma davalarında Yargıtay’ın manevi tazminata hükmedilmesini haklı gördüğü durumlar hakkında kısa bilgi vereceğiz.

II. BOŞANMA DAVALARINDA MANEVİ TAZMİNAT TALEBİNİN HUKUKİ DAYANAĞI:

Boşanma davalarında manevi tazminat talebinin hukuki dayanağını TMK’nun 174/II maddesi oluşturmaktadır. Bu maddeye göre; “Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”

TMK m. 174/II’de yer alan bu hükme göre manevi tazminat istenebilmesinin koşulları şu şekilde belirlenmiştir.

1. Manevi tazminat istenmesine gerekçe oluşturan olay tarafların boşanmalarına sebep olan olaylardır. Bu durumda manevi tazminata, boşanma davası ile birlikte talep edildiyse boşanma hükmü ile birlikte, ayrıca talep edildiyse boşanma davası kesinleştikten sonra hükmedilebilir.

2. Manevi tazminat istenecek sebeplerle boşanma sebepleri aynı olmalıdır. Farklı sebeplerden ötürü hem boşanma hem de manevi tazminat hükmü kurulamaz.   

3. Söz konusu olay manevi tazminat talep eden kişinin kişilik haklarına zarar vermiş olmalıdır. Hangi olayların kişilik haklarına zarar verici nitelikte olduğunu ise somut örmeklerle aşağıda açıklayacağız.

4. Kişilik haklarına zarar veren taraf bu saldırısından ötürü kusurlu olmalıdır. Kusur kasten yapılan bir hareket neticesinde de olabilir, ihmali bir davranış neticesinde de olabilir. 

III. YARGITAY KARARLARINA GÖRE BOŞANMA DAVALARINDA MANEVİ TAZMİNATA HÜKMEDİLEN DURUMLAR:

TMK’nun da açıkça hangi durumlarda manevi tazminat isteneceği yazılı değildir. Bu sebeple boşanma esnasında manevi tazminat istenebilecek durumlar Yargıtay kararları ile somutlaşmıştır. Yargıtay aşağıdaki durumları manevi tazminat talep edilebilen durumlar olarak belirlemiştir.

1. Cinsel ilişki kurulamaması
2. Eşin hastalığı ile ilgilenilmemesi
3. Çocuğun hastalığı ile ilgilenilmemesi
4. Eşin kürtaja zorlanması
5. Fiziksel şiddet uygulanması
6. Eşin olağan dışı cinsel ilişkiye zorlanması
7. Cinsel istismarda bulunulması
8. Sadakatsizlik edilmesi
9. Eşini “istemediğini” söylemesi
10. Eşin evden kovulması
11. Hakaret edilmesi
12. Sakatlanmasına neden olduğu eşini terk etmesi
13. Aşağılama
14. Güven sarsıcı davranışlarda bulunulması
15. Doğumla ilgilenilmemesi
16. Tehdit
17. “Çocuğun kendisinden olmadığını” söylemesi
18. Eşine “kardeşi gibi gördüğünü” söylemesi
19. Hamilelikle ilgilenilmemesi
20. Korkutma
21. Evi terk etmeye zorlama
22. Beddua edilmesi
23. İftira atılması
24. Suçlama yöneltilmesi
25. Eşinin ailesini istememesi
26. Dedikodu çıkartılması
27. İcra takibine maruz bırakılması
28. Düğün yapılmaması
29. Bağımsız konut açılmaması
30. Eşin eve alınmaması

Bu durumların hepsi Yargıtay’a göre manevi tazminat talep edilmesini gerektiren durumlardır. Bu eylem ve söylemlerin varlığı halinde manevi tazminata hükmedilebilmesi boşanma davası esnasında ya da boşanma davasından sonra açılacak manevi tazminat davasında ispatlanması koşuluna bağlıdır.

IV. MANEVİ TAZMİNAT NEDENLERİNİN İSPATLANMASI:

Manevi tazminat nedenlerinin varlığı çoğu zaman ancak tanık ifadeleri ile ispatlanabilir. Bazı durumlarda da yazılı belge ve hatta resmi belge ile ispatlanabilir. Konularına göre ispat araçlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

A. Bir sağlık kuruluşu raporu ile ispatlanabilecek durumlar aşağıdaki gibidir.

1. Fiziksel şiddet uygulanması
2. Olağan dışı cinsel ilişkiye zorlanması
3. Cinsel istismarda bulunulması
4. Sakatlanmasına neden olduğu eşini terk etmesi
5. Cinsel ilişki kurulamaması
6. Kürtaja zorlanması

B. Açılmış bir dava, kovuşturma, soruşturma ya da icra takibi ile ispatlanabilecek durumlar aşağıdaki gibidir.

1. Eşin evden kovulması
2. Tehdit
3. Korkutma
4. İftira atılması
5. Suçlama yöneltilmesi
6. İcra takibine maruz bırakılması

C. Yazılı, görsel ya da internet ortamı belgeleriyle ispatlanabilecek durumlar aşağıdaki gibidir.

1. Sadakatsizlik edilmesi
2. Güven sarsıcı davranışlarda bulunulması
3. Dedikodu çıkartılması

Yukarıdaki durumların tamamında tanık deliline de dayanılabilinir.

D. Ayrıca tanık beyanı ile ispatlanabilecek durumlar aşağıdaki gibidir.

1. Eşin hastalığı ile ilgilenilmemesi
2. Çocuğun hastalığı ile ilgilenilmemesi
3. Eşini istemediğini söylemesi
4. Hakaret edilmesi
5. Aşağılama
6. Doğumla ilgilenilmemesi
7. Çocuğun kendisinden olmadığını söylemesi
8. Eşini kardeşi gibi gördüğünü söylemesi
9. Hamilelikle ilgilenilmemesi
10. Evi terk etmeye zorlama
11. Beddua edilmesi
12. Eşinin ailesini istememesi
13. Düğün yapılmaması
14. Bağımsız konut açılmaması
15. Eşin eve alınmaması

E. Yazılı belge ile ispatlanabilecek durumlar aşağıdaki gibidir.

1. Sadakatsizlik edilmesi (mektup ve benzeri belgeler) 
2. Hakaret edilmesi
3. Aşağılama
4. Tehdit
5. “Çocuğun kendisinden olmadığını” söylemesi ya da yazılı olarak iletmesi
6. Eşine “kardeşi gibi gördüğünü” söylemesi ya da yazılı olarak iletmesi
7. Korkutma
8. Evi terk etmeye zorlama
9. Beddua edilmesi
10. İftira atılması
11. Suçlama yöneltilmesi
12. İcra takibine maruz bırakılması
13. Bağımsız konut açılmaması (Anne baba ile aynı konutta oturduğuna ilişkin ikametgâh belgeleri vb)

SONUÇ:

Boşanma davasının ferisi niteliğindeki manevi tazminat taleplerinin ya da boşanma davasından sonra açılan ve aynı nedene dayanan manevi tazminat taleplerinin birçoğunda taraflar ispat zorluğu çekmektedirler. Bu ispat zorluğu tarafların avukatlarının davaya hazırlık aşamasında ayrıntılı bir inceleme ve araştırma yapmaları ve davaya bakan hâkimin taraf iddialarının doğruluğunu kanıtlayacak olan belge ve bilgilere nereden ulaşacağını bilmesi aşacaktır. Yargıtay kararları ile ortaya çıkmış olan manevi tazminat nedenlerinin önemli bir kısmı aynı zamanda boşanma nedenlerini de içinde barındırmaktadır. Bu nedenle boşanma nedenlerinin ispatı durumunda manevi tazminat istemlerinin de ispatlanır olması olayların özelliğine göre mümkün gözükse de bazı manevi tazminat sebepleri aynı zamanda boşanma nedeni olamayacağından manevi tazminat talepleri için yeterli delil aranmasında fayda bulunmaktadır.

Kaynakça:

1. Ateş, Turan, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, İstanbul 2005, Legal Yayıncılık
2. Ayan, Serkan, Evlilik Birliğinin Korunması, Ankara 2004,Türkiye Barolar Birliği Yayınları 
3. Gençcan, Ömer Uğur, Boşanma Hukuku, Ankara 2013, Yetkin Yayınları
4. Gençcan, Ömer Uğur, Mal Rejimleri Hukuku, Ankara 2007, Yetkin Yayınları
5. Kandil Seher, Türk Hukukunda Terk Sebebiyle Boşanma, Ankara 2006, Seçkin Yayıncılık
6. Karahasan, Mustafa Reşit, Tazminat Hukuku, İstanbul 2001, Beta Yayıncılık
7. Özuğur, Ali İhsan, Mal Rejimleri, Ankara 2004, Seçkin Yayıncılık
8. Özuğur, Ali İhsan, Nafaka Hukuku, Ankara 2002, Seçkin Yayıncılık
9. Tutumlu, Mehmet Akif, Evliliğin Butlanı Boşanma, Ayrılık Sebepleri ve Boşanmanın Hukuki Sonuçları, Ankara 2002, Adalet Yayınevi